Overdracht van een onderneming - Waar moet je aan denken?

Iedereen met een eigen onderneming krijgt te maken met de vraag wat er met het bedrijf moet gebeuren als hij of zij er mee wil stoppen of als hem of haar iets overkomt.  Voorbereidingen voor de overdracht van een onderneming vergen veel tijd, gemiddeld drie tot zes jaar. Aandachtspunten daarbij zijn de organisatie van de onderneming en de managementstructuur, de financiële stand van zaken van het bedrijf en het type overnamekandidaat. Bij een bedrijfsovername in de familiesfeer zijn ook de financiële gevolgen voor de andere familieleden van belang. Het is belangrijk alle facetten van te voren met alle betrokkenen te bespreken, zodat problemen worden voorkomen en de verstandhouding binnen de familie goed blijft. Een notaris kan hierbij een belangrijke rol spelen. 

Voor de overdracht van een onderneming maakt het verschil of het gaat om een eenmanszaak, een maatschap of vennootschap onder firma of een BV. Bij de overname van een eenmanszaak moeten alle onderdelen van de onderneming, zoals de voorraden, de vergunningen, de bankrekeningen en het bedrijfspand apart worden overgedragen. Een maatschap of een vennootschap onder firma wordt meestal overgedragen aan een maat of vennoot van de onderneming. De maat of vennoot die zijn of haar aandeel wil overdragen, treedt uit de onderneming en de andere maten of vennoten zetten de onderneming voort. De bepalingen van het maatschaps- of vennootschapscontract bepalen waar de uittredende maat of vennoot recht op heeft.  Aandelen in een BV kunnen eenvoudig worden overgedragen door middel van een notariële akte. Voorafgaand aan de overdracht moet bepaald worden of de structuur van de onderneming aangepast moet worden. Soms is het beter een eenmanszaak om te zetten in een BV, om BV’s te fuseren of te splitsen, aandelen te ruilen of over te dragen en statuten te wijzigen. 

Naast het bepalen van de juiste overnameprijs moet men op de hoogte zijn van de fiscale consequenties van de overdracht. Als de onderneming geschonken wordt of voor een lagere prijs dan de werkelijke waarde wordt overgedragen, kan er een beroep worden gedaan op de bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) van de Successiewet en de doorschuifregeling aanmerkelijk belang (DSR ab). De BOR is ook van toepassing als een onderneming geërfd wordt. Als aan de voorwaarden van de BOR wordt voldaan, hoeft over de waarde van de onderneming tot een bedrag van € 1.325.253,00 (in 2025 € 1.500.000,00) geen erf- of schenkbelasting betaald te worden. De DSR ab zorgt ervoor dat de belasting die betaald moet worden over de waarde van aandelen uitgesteld wordt.

Als een familiebedrijf, zoals een agrarische onderneming, wordt voortgezet door één van de kinderen, wordt dit kind meestal bevoordeeld. Het bedrijf wordt nl. overgenomen voor de agrarische waarde die altijd lager is dan de waarde bij verkoop aan een derde partij of bij liquidatie van de onderneming. Ouders kunnen er dan voor kiezen de andere kinderen in hun testament te compenseren of een schenking te doen. 

De notaris adviseert ook over de gevolgen van de overdracht van een onderneming voor iemands persoonlijke omstandigheden. Een overdracht van de onderneming heeft gevolgen voor de bepalingen die opgenomen worden in huwelijkse of partnerschapsvoorwaarden, testamenten en levenstestamenten.