Kleinkindlegaat - Wat is het en hoe werkt het?

Als grootouders in hun testament een bedrag aan één of meer kleinkinderen nalaten, wordt dit een kleinkindlegaat genoemd. In 2010 is het bedrag dat grootouders aan kleinkinderen belastingvrij kunnen nalaten gelijkgesteld aan het belastingvrije bedrag dat ouders aan kinderen kunnen nalaten. Het bedrag werd verhoogd van € 2.000,00 naar € 22.918,00 (2023) en wordt elk jaar geïndexeerd. Beide grootouders kunnen dit bedrag aan een kleinkind nalaten, waardoor er € 45.836,00 per kleinkind nagelaten kan worden zonder dat er erfbelasting over hoeft te worden betaald. 

Als men overweegt in een testament een legaat op te nemen voor een kleinkind zijn een aantal punten belangrijk. Een kleinkindlegaat komt toe aan een kleinkind, waardoor diens ouder minder erft. Een bekend misverstand is dat veel ouders denken dat zij over dat geld mogen beschikken voor eigen gebruik. Een kleinkind van 18 jaar of ouder ontvangt het bedrag zelf. Als kleinkinderen jonger zijn dan 18 wordt het geld door de ouders beheerd. De ouders mogen het nagelaten geld alleen gebruiken om noodzakelijke uitgaven voor het kleinkind te doen. Grootouders kunnen in hun testament een bewindvoerder benoemen of bepalen dat het geld op een BEM-rekening moet worden gestort. Een bewindvoerder beheert het bedrag voor het kleinkind tot een in het testament bepaalde leeftijd, waardoor het kleinkind of diens ouder toestemming van de bewindvoerder nodig heeft om over het bedrag te beschikken. Een BEM-rekening (belegging erfenisgelden minderjarigen) is een bankrekening waarover een ouder alleen met toestemming van een kantonrechter kan beschikken. 

Een volgend punt van aandacht is de vraag of kleinkindlegaten in mindering komen op de totale nalatenschap of op de erfdelen van de kinderen. Een voorbeeld ter verduidelijking: een grootvader heeft twee kinderen en vijf kleinkinderen. Grootmoeder leeft niet meer. Het oudste kind heeft twee kinderen en het jongste kind drie. Het nagelaten vermogen is € 500.000,00. Zonder kleinkindlegaten erven zijn kinderen ieder € 250.000,00. Als de kleinkindlegaten ten laste van de nalatenschap komen, ontvangen de vijf kleinkinderen samen € 114.590,00 en wordt de rest gedeeld door zijn beide kinderen. Daardoor erven zij ieder € 192.705,00. Als de kleinkindlegaten ten laste van de erfdelen van de kinderen komen, erft het oudste kind € 250.000,00 en moet hij € 45.836,00 uitkeren aan zijn twee kinderen, waardoor hij € 204.164,00 over houdt. Het jongste kind moet € 68.754,00 aan zijn drie kinderen betalen, waardoor hij € 181.246,00 over houdt. 

Als beide grootouders in hun testament een kleinkindlegaat hebben opgenomen, heeft dit tot gevolg dat de langstlevende grootouder bij overlijden van zijn partner de bedragen aan de kleinkinderen moet betalen. Dat kan een probleem zijn. Om dit te voorkomen kan in het testament worden bepaald dat de kleinkindlegaten pas uitgekeerd worden als de langstlevende grootouder overlijdt. Het kleinkind krijgt dan een niet-opeisbare vordering op de grootouder. Deze vordering geldt voor de inkomstenbelasting als vermogen, waarover belasting moet worden betaald. Bij een minderjarig kind moeten de ouders deze vordering bij hun vermogen optellen. Dit kan tot gevolg hebben dat er geen recht meer is op toeslagen of uitkeringen. 

Meer weten over de mogelijkheden of het kleinkindlegaat vastleggen in het testament? Neemt contact op met ons notariskantoor.